USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%

Dergi

14 Eylül 2020 11:16

Para artık 'elimizin kiri' olmaktan çıktı

Para, öyle ya da böyle hayatımızın tam ortasında... İcat edildiği kadim dönemlerden bugünlere hep belli bir değere sahip olan bu ödeme aracı, zaman içinde çeşitli formlarda kendini göstermiş. Kimi zaman tablet, kimi zaman sikke, kimi zaman da bankot halinde tedavülde, yani dolaşımda olan para, günümüzde neredeyse görmediğimiz bir şekle bürünmüş durumda. Paramız hesabımızda ama görmüyoruz... Bu noktada nakitsiz toplum kavramı devreye girerken, paranın şeklinin değişimiyle birlikte, ödeme şekille

Para artık 'elimizin kiri' olmaktan çıktı

Mustafa Gündoğdu / [email protected]

Para dediğin nedir ki? Bu sarkastik soru, tarihteki en büyük iktidar kaynaklarından birine atıfta bulunuyor da olsa gerçekten, para dediğimiz şey nedir? Önce bunun yanıtını vererek haberimize başlamak daha doğru olacak. Para, bir bulgu ya da keşif değil, bir icat. Yani fiziksel, biyolojik veya kimyasal temellere sahip doğal bir kanun ve yapı değil de, bütünüyle insanların icat ettiği bir kavram. En basit tabiriyle malların değiş tokuşu için kullanılan mübadele aracı olan para, Anadolu topraklarında Lidyalıların ilk defa kullanmış olduğu sikkelerden günümüze pek çok defa form değiştirdi. Günümüzde artık kripto paralar konuşulsa da, aslında insanlar zaten uzun zamandır fiziki para kavramını gündelik yaşamlarından çıkarmış vaziyette. Peki gelecekte nakdin yerine ne geçecek?

FİZİKİ ÖDEMELER AZALDI

Piyasaların dediği gibi ‘nakit her zaman kraldır’. Ama nakit dediğimiz şey de özellikle 2000’li yıllarla beraber şekil değiştirmeye başladı. Şu anda banknot ve madeni parayı yoğun olarak kullandığımızı düşünüyoruz. Böyle diyoruz ama gerçekten de faturalarımızı fiziki olarak mı ödüyoruz? Yahut satın aldığımız bir arabanın ücretini öderken banknotlar mı kullanıyoruz? Marketten yaptığımız alışveriş için cebimizde hep nakit mi bulunduruyoruz? Hele ki içinden geçtiğimiz bu Covid-19 sürecinde? Aslında çok uzun bir zamandır nakit kullanmayı bıraktık. Aldığımız maaş çalıştığımız bankaya yatıyor, çokçası onu gidip çekmiyoruz bile. Tüm ödemelerimizi ya banka/kredi kartlarımız ya internet ödemelerimiz, hatta akıllı telefonlarımız üzerinden gerçekleştiriyoruz. Yani uzun zamandır dile getirilen nakitsiz toplum kavramı, aslında bize öyle hiç de uzak bir mefhum değil. Üstelik buna oldukça hızlı bir şekilde de adapte olmuş durumdayız. Satın aldığımız kahvenin ödemesini QR kodla yapmamız, bu vakitte kime ilginç gelebilir ki?

PANDEMİ SÜRECİ DEĞİŞİME YOL AÇIYOR

Paranın fiziki geleceğindeki değişimde bir diğer tetikleyici unsur, Koronavirüs hiç şüphesiz. Üsküdar Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serhat Özekes, hastalığın yayılma riskinin azaltılması için birtakım önlemlerin alındığını belirterek, Çin, Güney Kore ve ABD’deki merkez bankalarının, Covid-19’un patlak vermesi üzerine potansiyel olarak bulaş riski olan nakit parayı ‘karantinaya almaya’ karar verdiklerini aktarıyor. “Bunun üzerine “Kağıt para hastalığı yayabilir mi?” sorusu gündeme oturdu. Bu soruya eşlik eden diğer bir soru da “Nihayet nakitsizleşme zamanı geldi mi?” oldu. Dijital ödeme firmalarının, finans dünyasının ve devlet politikalarına yön verenlerin kolaylık ve maliyet adına banknot ve madeni paralardan uzaklaşmaya çalıştıkları bir süredir biliniyor” diyen Özekes, hastalığın yayılma riskinin azaltılması adına alınan tedbirlerin bu çalışmaları hızlandırabileceğini söylüyor.

KRİPTO PARA, BANKNOTUN YERİNİ ALACAK MI?

Bugüne kadar dijital para, sadece paranın elektronik ortama aktarılmış haliydi ve paranın temel yapısını koruyan bir şekil değişikliğiydi. Paranın şekli değişmişti ama dönüştürülmemişti. Bunu tamamen değiştiren ise Bitcoin oldu. Bu noktada kripto paraların son yıllarda yükselen bir trend haline geldiğini belirten Ariş Pırlanta Yönetim Kurulu Başkanı Kerim Güzeliş, dijital çağın kaçınılmaz sonucu olarak, tüm alanlarda yaşadığımız değişim ve gelişim gibi finansal piyasalarda da ödeme araçlarının yeni kullanıcı ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitlendiğini söylüyor. Bu bağlamda da mevcut ödeme sistemlerine alternatif olarak da internet aracılığıyla kullanılan, hiçbir merkezi otoriteye ya da aracı kuruma bağlı olmayan dijital paralar ortaya çıkıyor. “Dijital paralar dünyada yatırım aracı olarak kullanılıyor. Uluslararası alanda kabul görmesinden dolayı ülkeler de böyle bir para sisteminin altyapısı için çalışmalar başlattı” diyen Güzeliş, bu çalışmalar hızlanırsa, önümüzdeki 20-30 yıl içinde kripto paraların banknotun yerini alabileceğinin öngörüldüğünü sözlerine ekliyor.

EN ÇOK OKUNANLAR