Liderlik en kısa ve sade tanımıyla etkilemektir. Bu da ilişki kurarak gerçekleşir. Liderlik ve yöneticilik birbirinden farklıdır ancak ortak paydalarında çok geniş bir kesişme alanı vardır. Bu alan, başkaları aracılığıyla sonuç almaktır. Alışılmamış bir hızla değişen bir dünyada yaşadığımızı biliyoruz ve bu durum herkesi etkiliyor. Çocuklarını yetiştiren anne ve babalar, sosyal ilişkilerini sürdüren ev kadınları da bu değişikliklerden etkileniyor. Yöneticilik pozisyonunda olan bir kişinin, yönetim alanındaki tutumu ve tarzı, kendi geçmiş yönetici örneklerinden, zaman içinde kazandığı bilgi ve deneyimlerden kaynaklanıyor. Ancak bu bilgi ve örnekler, büyük çoğunluğu geçerliliğini yitirmiş olan dünün dünyasına aittir.  Bu nedenle yarının dünyasını kuracak olan bugünün gençlerini, aynı anlayışla yönetmek ne anlamlı, ne de gerçekçidir. Özel sektör, özellikle de kurumsal şirket yöneticileri bu değişime ayak uydurmak için çaba harcıyor. Ancak son yıllarda giderek artan ölçüde kamu üst düzey yöneticileriyle çalıştığım için benzer anlayışı orada gördüğümü söyleyemem. Kamuda, çok kritik görevler yürüten ve genç çalışanlarının katkısına en çok ihtiyaç duyan yöneticiler, 'bir yöneticinin sert, çekinilen, korkulan' biri olması gerektiği inancını taşıyor.

Neler değişiyor?

Gerek son yıllarda katıldığım yurt dışı toplantılarındaki izlenimlerimden gerekse Türkiye’de yönettiğim toplantılardan ve gözlemlerimden yola çıkarak yöneticilik ve liderlik alanındaki büyük kaymaları (değişimleri) şöyle sıralayabilirim:

› Geçmişte kabul edilen yönetici tutumu astlarıyla arasına mesafe koymak temeline dayanırdı. Günümüz liderlik anlayışı, etkileme özelliğini ilişki kurmak temeline dayandırdığı için, liderin yaklaşılabilir ve ulaşılabilir olması gerekiyor.

› Eski anlayışa göre liderlerin iyi konuşması ve güçlü hitabet yeteneğine sahip olması beklenirdi. Günümüz liderlerinin de kendilerini iyi ifade etmesi bekleniyor ancak  doğru soruları sormak ve dinlemek daha önemli bir özellik olarak görülüyor.

› Geçmişte bir yönetici veya lider için önemli sayılan bir özellik öğretmek, anlatmak, ders vermek ve astlarını bu yolla geliştirmekti. Günümüzde bunun yerini, sormak, buldurmak ve söyletmek aldı.

› Hangi alanda olursa olsun eski liderlik anlayışı, 'ne yapılacağı ve nasıl yapılacağına' odaklanırdı. Bu nedenle astların gerekli olanı yapmaları için baskı görmesi, biraz korkmaları ve çekinmeleri gerekirdi. Bu nedenle liderden beklenen 'gücünü göstermesi' ve 'güçle' yönetmesiydi. Günümüz liderinin ise güçle değil, 'neden' sorusuna yükleyeceği anlam duygusuyla yönetmesi gerekiyor. 

› Geçmişte liderler kendi özelliklerini ve yönetim anlayışlarını açıklar ve astlarının buna uymasını beklerlerdi. Günümüzde ise liderlerin birlikte çalıştıkları insanları güçlü özellikleri, değerleri ve hayat yolculuklarıyla tanımaları ve onları genelleyerek değil bireyselleştirerek yönetmeleri bekleniyor.

› Günümüz liderlerinden beklenen özelliklere en son eklenen nitelik ise birleştiricilik. Birleştiricilik özelliği, kurum veya topluluk içindeki yaş, eğitim, geçmiş, cinsiyet, inanç, köken farklılıklarını, onların birikimlerinden yararlanacak ve katkılarını ortak amaç etrafında odaklayacak bir anlayışla yönetmektir.

Bir lider yönettiği kişilerin potansiyelini performansa yansıtabilmeli ve bu kişiler gücü temsil ettiği için mecburen değil, ilham verdiği için gönüllü olarak onu izlemelidir. Güven en temel ihtiyaçtır. Kadınlar, yukarıda sıralanan nitelikler göz önüne alındığında, günümüz liderlik anlayışı açısından doğal yapıları gereği daha şanslıdır. Kadın yöneticiler ve liderlik konusunu gelecek yazının konusu yapmak istiyorum.

Sonuç

Görüldüğü gibi çağdaş liderlik, birinci ve ikinci dünya savaşlarında yer alan rütbeli ve rütbesiz askerlerin iş hayatına girmesiyle sivil hayata uyguladıkları komuta ve kontrol anlayışının çok ötesine geçti.

Tarım ve endüstri devrimlerini geride bırakarak  bilgi çağına ulaşmış ve robotik devrimin arifesindeki dünyayı yönetecek olan çağdaş lider ve yöneticiler, geçerliliğini yitirmiş dünün örneklerinin ötesine geçtiği bir liderlik anlayışının temsilcileri olacaklardır.