İrem Sertbaş / [email protected] 

En yalın şekliyle anlatmak gerekirse, sukuk ya da ilgili mevzuattaki adıyla ‘Kira Sertifikası’; faizsiz finansman usulleri çerçevesinde ihraç edilen ve belirli bir vade süresince borçlanmayı sağlayan bir sermaye piyasası aracı olarak karşımıza çıkıyor. 2024 yılı için yapılan tahminlere göre dünya çapında toplam sukuk değeri 843 milyar dolar seviyesine ulaşacak. 

TÜRKİYE’DEN GÖZE ÇARPAN KATKI 

2019’un ilk yarısında Endonezya, Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar liderliğindeki sukuk pazarının iyi performansı devam ediyor. Endonezya, Türkiye ve daha az ölçüde Suudi Arabistan ve Katar’dan sukuk ihracı, sukuk piyasasının hareketliliğini destekliyor. Endonezya Merkez Bankası, finansal kurumları için likidite yönetimi araçları olarak sukuk sunmaya başladı. Bu, toplamda yaklaşık 7.6 milyar dolarlık bir ihraçla sonuçlandı ve Endonezya dışındaki ihraç hacimlerinde keskin bir artışa yol açtı. Diğer göze çarpan katkı; ihraççıların (özellikle devlet ve finans kurumları), 2018’in aynı dönemindeki 1.6 milyar dolara kıyasla, 2019’un ilk beş ayında piyasayı 5.7 milyar dolara çıkaran Türkiye tarafından verildi. 

EN BÜYÜK PAYI; MALEZYA, SUUDİ ARABİSTAN VE BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ ALIYOR

Londra; Suudi Arabistan, Malezya, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar, Türkiye, Endonezya, Bahreyn ve Pakistan’dan sonra Batı Avrupa da İslami finansın önde gelen merkezi olarak karşımıza çıkıyor. Sukuk pazarında en büyük payı Malezya, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri alıyor. Suudi ve Malezya hükümetleri, 2018’de 17.1 milyar dolar ve 13.9 milyar dolar ile en büyük ihraççılar oldu. Sukukun; konvansiyonel tahvil/bono ihraçlarında olduğu gibi ihraçtan kaynak sağlayan kurumun sermaye piyasaları üzerinden kredi harici finansman kaynaklarına erişimini sağladığına vurgu yapan TSKB Yatırım Bankacılığı-Sermaye Piyasalarından Sorumlu Müdür Onur Aksoy, şu yorumda bulunuyor: “Tüm dünyada faizsiz kaynaklara erişimi sağlaması sayesinde sukuk ihraçları hızla artmaya devam ediyor. İngiltere hazinesinin dahi sukuk ihracıyla kaynak sağladığını, Almanya’da bir eyaletin 2004 yılında sukuk ihracı üzerinden kaynak sağlamış olduğunu da belirtmekte fayda var. Avrupa ülkelerinin önemli bir kısmında sukuk ihraçlarına imkan sağlayan altyapılar oluşturuldu. Batı Avrupa ülkelerinde de ülke hazineleri veya kurumların ihraçlarının önümüzdeki yıllarda artacağı yönünde bir beklenti mevcut.”

PAZARDA ÖNE ÇIKAN SON TRENDLER

Sukuk, yeniliklere açık yapısı ile yalnızca İslami finansal sistem içinde değil, globalde de kendine yer buluyor. Bunu yaparken, sürekli yenileniyor. İşte, sukuk pazarında öne çıkan 2 küresel trend… 

YEŞİL HUKUK

Sektör, sürdürülebilir finansmana potansiyel katkısını gerçekleştirirken, yeni oluşmakta olan yeşil sukuk piyasasını atlamamak gerekiyor. Yeşil sukuk, ihraççıların yeşil projelerle yatırım yapmasını sağlıyor. Böylece, geleneksel yatırımcı havuzunun dışında, küresel oyunculara daha çok dokunmayı hedefliyor. Bu, potansiyel aşırı talebe ve daha iyi finansman koşullarına yol açabilir. Yatırımcılar açısından sürdürülebilir getiri sağlayan, dayanak varlık ile doğrudan bağ kurulabilen güvenilir bir alternatif finansal araç olarak kira sertifikalarının her zaman bir adım öne geçtiğini söyleyen İnönü Üniversitesi-TOBB-ETU Misafir Öğretim Üyesi Dr. Mehmet Çanakçı, şu yorumda bulunuyor: “Sürdürülebilir kalkınma enstrümanlarına son yıllarda yatırımcılar tarafından hızla artan oranda ilgi duyuluyor. Özellikle 2018 yılında SKA’ların açıklanmasından sonra bu ilgi artarak devam etti. Yeşil sukukun (yenilenebilir enerji ve diğer çevresel varlıklara dayalı kira sertifikası ihracı) gelişmesi ile birlikte yatırımcılara sürdürülebilir altyapı projelerinin finansmanına erişim imkanı doğmuştur. Aynı yıl HSBC Amanah Malaysia Berhad tarafından 100 milyar dolar tutarında, 2025 yılı vadeli, dünyanın ilk BM SKA’sı ihracı gerçekleştirildi.”

POTANSİYEL BLOCKCHAIN UYGULAMASI

Blockchain ve akıllı sözleşme protokollerinin kullanılması, özellikle sukuk ihraç sürecini daha sorunsuz hale getirecek ve farklı düzenleme veya çözümleme senaryoları altındaki sorumlulukları netleştirirse, pazarın daha hızlı genişlemesine yardımcı olacak. Blockchain, yatırımcıların zaman içinde araçlarıyla ilgili riskleri anlamalarına yardımcı olmak için varlıkların izlenebilirliğiyle ilgili zorlukların çözülmesine sağlayabilir. 

ÖNÜMÜZDEKİ BİRKAÇ YIL İÇİNDE BÜYÜME HIZLANACAK 

S&P Global Ratings’in yayınladığı İslami Finans 2020 verilerine göre, küresel İslami finans endüstrisinin 2019-2020’de yavaş yavaş büyümeye devam edeceği öngörülüyor. Kapsayıcı standardizasyon, finansal teknoloji (fintech) ve sektörün sosyal rolüyle ilgili fırsatlar, önümüzdeki birkaç yıl içinde büyümeyi hızlandıracak. Moody’s’e göre, sukuk düzenleyicileri arasında mali açıklar ile net sukuk ihracı arasındaki ilişki daha sağlam hale geliyor. Son düzenlemeler de yeni ihraççıların girişini önceden haber veriyor. Egemen (sovereign)  sukukun daha geniş kabulünü ve talebini yansıtıyor. Yönetişim (ESG) yatırım yetkilerine ilişkin değerlendirmeler, yeşil sukuk tekliflerinin geliştirilmesine yön veriyor. Konvansiyonel ihraçlara iyi bir alternatif olması ve güçlü bir kaynak tabanına hitap etmesi sayesinde sukuk ihracı önümüzdeki dönemde artacak.