USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%
Murat  Yeşildere

YAZARLAR

1.09.2020 11:20:00

Ne ka ekmek, o ka köfte

Dünyanın en büyük yatırım fonlarını yöneten Vanguard, yatırım yaptığı şirketlerin yönetim kurullarını küresel salgını mazeret olarak gösterip, CEO’lara ve şirket yönetimlerine daha kolay hedefler vermemek’ konusunda uyarmış.

ABD’de halka açık şirketlerin yer aldığı Russell 3000 Endeksi’nde yer alan her 10 şirketten birinin CEO ücreti, geçtiğimiz aylar içinde ‘Covid-19’ sebebiyle azaltılmış!* Bunların arasında bulundukları salgından doğrudan etkilenen United Airline, Delta, Marriott, Wydham ve GE gibi şirketler yer alıyor. Ancak bu şirketlerin bazıları travmayı atlatıp, krizi iyi yönetecek tepe yöneticilerini daha fazla motive etmek adına ücretlerini düşürdükleri CEO’larına, ek hisse, opsiyon programları ve teşvik primleri vereceklerini de açıklamışlar. ABD’de, CEO’ların toplam kazançlarının yarısından fazlası, maaşları dışındaki bu tip menfaatlerden geliyor. Bu trend, kurumsal yatırımcıları o kadar mutsuz etmiş ki, dünyanın en büyük yatırım fonlarını yöneten Vanguard, yatırım yaptığı şirketlerin yönetim kurullarını ‘küresel salgını mazeret olarak gösterip, CEO’lara ve şirket yönetimlerine daha kolay hedefler vermemek’ konusunda uyarmış.  

FARKLI BİR LİG

 “Açtırma kutuyu, söyletme kötüyü” derler ya, işte tam da öyle bir konu CEO ücretleri ve kazançları... Pandora’nın meşhur kutusunu, yüzüme ne patlayacağını bilmeden (açmak ne haddime) aralamaya karar verdim. Öyle bir konu ki bu, dünyanın en büyük yatırımcılarından biri Warren Buffett, 2006 yılında “Sıklıkla üst düzey yöneticilerin (ABD’de) ücretlendirilmesi performanslarının dışında yapılıyor” diye feryat edince dahi gündemde uzun zaman yer almamış. Pardon, yer almış da konu değişmeden, hatta daha da ‘büyüyerek’ konu olmaya devam edilmesine rağmen çözüme yönelik olarak irdelenememiş. Sizce niye? Hikayeye ABD’den başladık, oradan devam edelim. Geçtiğimiz yıl büyük Amerikan şirketlerinde (S&P 500) görev yapan CEO’ların yıllık medyan kazancı 14 milyon dolara ulaşmış (Bloomberg). Alphabet CEO’su Sunday Pichai’nin hesabına geçen 281 milyon dolar ya da Viacom CEO’su Bob Bakish’in aldığı 134 milyon dolar ise ‘farklı bir ligi’ tanımlıyor. Hatta o kadar farklı bir ligden bahsediyoruz ki, okyanusun diğer kıyısındaki İngiltere’de en çok kazanan 10 CEO’nun toplam geliri Sunday Pichai’nin yıllık kazancının altında kalıyor. 

KOREASYON İLİŞKİSİ

Araştırma firması MCSI’nın 2007-2016 arasındaki 10 yıla yönelik yaptığı bir araştırma ilginç sonuçlar veriyor. ABD’de halka açık en büyük 400 şirketin incelendiği bu araştırmada, dahil olan şirketlerin yüzde 60’ından fazlasında, 10 yıllık dönem içinde, CEO kazancı ile şirket performansı arasında hiçbir korelasyon bulunamamış. Benzer alanda yapılan farklı bir çalışmada ise, araştırma firması Equilar, son beş yılda Russell 3000 Endeksi’nde yer alan şirketlerin performansını, yöneten CEO’ların kazançları ile karşılaştırmış. Yıllık kazançlarına göre listede en üst çeyrekte yer alan CEO’ların, en alt çeyrekte yer alan CEO’ların 12 katı kadar gelir elde etmesine rağmen, sadece iki katı finansal performans ürettikleri tespit edilmiş. İkinci çeyrekte yer alan CEO’lar ise en alttaki gruptan üç kat fazla kazanç elde ederken, daha düşük finansal performans sergilemişler. Güzel Türkçemizde bir tabir vardır, “Ne ka ekmek, o ka köfte” diye. Konu, ‘iltifat marifete tabidir’den çıkarak, ‘10 parmağında 10 marifet’ olan CEO’ların ‘önce can, sonra canan’ demesiyle sonuçlanıyor. Tevekkeli değil, 2017’de ABD’de yapılan bir ankete** katılan Y Nesli’nin yüzde 44’ü “Sosyalizmi, kapitalizme yeğlerim” cevabını vermiş.   

*The Economist, July 11th , 2020; “Pay guaranteed, performance optional”

**Financial Times, September 7-8th, 2019; “Capitalism-a new dawn”

DİĞER YAZILARI