USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%
Prof. Dr. H. Ercüment Erdem

YAZARLAR

1.09.2020 11:40:00

Sukukun Türk mevzuatındaki yeri

Türk hukukunda sukukun; mülkiyet (ijara sukuk), yönetim (muşaraka sukuk), ticaret (murabaha sukuk), ortaklık (mudaraba sukuk) ve mühendislik, hizmet ve inşaat sözleşmesinden (istisna sukuk) oluşan türleri düzenlenir.

Öncelikle bir tanım yapmak gerekirse, kira sertifikaları (sukuk), bir varlık veya hakkın finansmanını sağlamak amacıyla varlık kiralama şirketleri (VKŞ*) tarafından ihraç edilen ve sahiplerinin bu varlık veya haklardan elde edilen gelirlerden payları oranında hak sahibi olmalarını sağlayan sermaye piyasası araçlarıdır. 

DEĞİŞİK TÜRLERİN BİR ARADA KULLANILMASI OLASI

Bilindiği üzere sukuk sahipleri, belirli bir varlığın üzerinde kısmi bir mülkiyet elde eder ve bu varlığın getirdiği gelir ve varlığın satılması durumunda, sağlanan kazançtan pay alır. Türk hukukunda sukukun; mülkiyet (ijara sukuk), yönetim (muşaraka sukuk), ticaret (murabaha sukuk), ortaklık (mudaraba sukuk) ve mühendislik, hizmet ve inşaat sözleşmesinden (istisna sukuk)  oluşan türleri düzenlenir, söz konusu türlere ek olarak değişik türlerin bir arada kullanılması da olasıdır. Zira 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu (SPKn**) yeni finansal araçlara açık olduğundan, ihraç edilebilecek kira sertifikaları sayılanlarla sınırlı değildir.

KİRA SERTİFİKALARI TÜRLERİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

Sukuka ilişkin kanuni düzenleme SPKn madde 61’de (Kira sertifikası ve varlık kiralama şirketleri) yer alır. Kanuni düzenlemeye ek olarak, kira sertifikalarının niteliklerinin belirlenmesi ve ihracında uyulması gereken esaslar ile VKŞ’lerin kuruluş, esas sözleşme, devralabilecekleri varlık ve hakların tür ve nitelikleri, faaliyet, yönetim, belge ve kayıt düzeni ile tasfiyelerine ilişkin düzenleme Sermaye Piyasası Kurulu’nun Kira Sertifikaları Tebliği’nde (Seri III No. 61.1) yer alır. Kira sertifikaları türlerinin temel özellikleri aşağıdaki gibidir:

• Sahipliğe dayalı kira sertifikaları, kaynak kuruluşa veya üçüncü kişilere kiralanmak veya çerçevesinde varlık kiralama şirketleri (VKŞ) adına yönetilmek üzere VKŞ tarafından kaynak kuruluştan devralınacak varlık ve hakların finansmanını sağlamak için ihraç edilen kira sertifikalarıdır.

• Yönetim sözleşmesine dayalı kira sertifikaları, kaynak kuruluşa ait varlık veya hakların yönetilmesi sonucunda elde edilen gelirlerin sözleşme hükümleri çerçevesinde varlık kiralama şirketlerine (VKŞ) aktarılması amacıyla ihraç edilir.

• Alım-satıma dayalı kira sertifikaları, bir varlık veya hakkın VKŞ tarafından satın alınarak vadeli olarak satılması işleminde varlık veya hak alımının finansmanını sağlamak amacıyla ihraç edilir.

• Ortaklığa dayalı kira sertifikaları, VKŞ’nin bir ortak girişime ortak olmasının finanse edilmesi amacıyla ihraç edilir.

• Mühendislik, hizmet ve inşaat sözleşmesine dayalı kira sertifikaları, VKŞ’nin de taraf olduğu mühendislik, hizmet ve inşaat sözleşmesinde kararlaştırılan işin yapılması için finansman sağlama amacıyla ihraç edilir.

Seri III No. 61.1 sayılı Tebliğ uyarınca VKŞ’ler, bir kerede birden fazla kira sertifikası düzenleyebilirler ve bunları; kaynak kuruluş dışındaki şirketler için ihraç edebilirler. VKŞ, kendisine mal ve haklar devredilen bir özel amaçlı şirket olarak işlev görür. VKŞ’ler; bankalar, aracı kuruluşlar, payları borsada işlem gören gayrimenkul yatırım ortaklıkları, ortalama piyasa değeri 1 milyar TL’nin ve ortalama piyasa sermaye değeri 250 milyon TL’nin üzerinde olan halka açık ortaklıklar ve sermayelerinin yüzde 51 veya daha fazlası doğrudan Hazine Müsteşarlığı’na ait olan ortaklıklar tarafından kurulabilir. Türkiye sukuk piyasası; ihraççı, yatırımcı ve finansal kurumlar için avantajlı vergisel rejimi ile büyük fırsatlara açık.

* VKŞ: Varlık Kiralama Şirketi

** SPKn: Sermaye Piyasası Kanunu