USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%
Ufuk  Tarhan

YAZARLAR

3.06.2017 16:10:00

Dijital transformasyondan DNA dizilimlerine geçiş başladı...

DNA dizilimlerine bu kadar kolay erişilebilir, analizlerinin bu kadar basitçe ve bilim merkezlerinin dışında da yapılabilir hale gelmesi etik, ahlak, güvenlik, hukuk vb. Nedenler açısından ortaya çıkacak anormal gelişmelerin, gerekecek düzenlemelerin önemine ve büyüklüğüne dair çok önemli işaretler veriyor

Ufuk Tarhan / [email protected]

 

Sanatçı Heather Dewey-Hagborg, sokaklardaki sigara izmariti, tırnak parçası, sakız, saç gibi insanların genetik kanıtlarını taşıyan kalıntılardan DNA dizilimlerini çözümleyip analiz ederek yüzlerini 3D printer’dan basılacak hale getiriyor. Bilim insanlarının çöplerden, köpek pisliklerinden DNA çözmeye çalıştıkları zaten biliniyordu. Hatta daha önceleri ABD başkanının dış ülkelere ziyaretlerinde dışkısından çöpüne, kılına, tüyüne kadar DNA temizleyicilerinin arkasından her şeyi toparlayıp götürdükleri, imha ettikleri gazetelere yansımıştı. Pek çok insan da ‘yok artık, ne abartı!’ demiş, pek çoğu da ‘Hollywoodvari, pek bilim kurgu’ diye burun kıvırmıştı.

 

OYSA DURUM PEK ÖYLE  DEĞİLMİŞ MEĞER…

Konu artık, bu işe kafasını takan, teknolojiden anlayan bir sanatçının insan kalıntılarından DNA dizilimini çözüp hiç tanımadığı kişilerin büstünü üretmeye kadar ilerlemiş… Yaygınlaşmaya neredeyse ‘halka inmeye’ başlamış… Hani suçluları yakalamak için temsili resim yapılırdı ya… Hâlâ da yapılıyor. Anlaşılan artık 3 boyutlu fotoğrafı ya da resmen büstü kullanılacak… Tabii bu, işin sadece bir boyutu. DNA dizilimlerine bu kadar kolay erişilebilir, analizlerinin bu kadar basitçe ve bilim merkezlerinin dışında da yapılabilir hale gelmesi etik, ahlak, güvenlik, hukuk vb. Açısından ortaya çıkacak anormal gelişmelerin, gerekecek düzenlemelerin önemine ve büyüklüğüne dair çok önemli işaretler veriyor. Kısacası bilim, teknoloji, dijitalleşme öyle bir hale geldi ki Rensselaer Politeknik Enstitüsü’nde elektronik sanat üzerine phd yapan 30 yaşındaki bir sanatçı, sokaklardan topladığı genetik izler taşıyan sakız, sigara izmariti, tırnak parçası, saç gibi artıkların genomik bölgelerine odaklanarak bilgisayarında o sakızı çiğneyen kişinin DNA dizilimine ulaşıp yüzünü gerçek ölçekte üç boyutlu model ve sonra da büst haline getirebiliyor…

 

PEKİ, BUNU NASIL YAPIYOR?

Dewey-Hagborg bu meseleye kafasını takınca Genspace, diye bir ‘do-it-yourself’ (kendi kendine yap) biyoloji laboratuvarında DNA çözümleme teknikleri dersi alıyor. Polymerase Chain Reaction (PCR)-Polimeraz Zincir Reaksiyonu ile çer-çöp’ten DNA’yı çözümlemeyi başarıyor. Dewey-Hagborg, artıkları çok ufak parçalara bölerek çeşitli kimyasallarla dolu bir tüpte inkübe edip  santrifüjde işlemi defalarca tekrarlayarak DNA dizilimini ortaya çıkarıyor. Bunu yaparken DNA’da bir polimeraz zincir reaksiyonu oluşmasını sağlayarak hedeflediği genomun spesifik bölgelerini çoğaltıyor. Elde ettiği mitokondrival DNA'yı bir çözümleme için bu işi yapan bir laboratuvara gönderiyor ve laboratuvar, yaklaşık 400 baz çift Adenin, Timin, Sitozin ve Guanin,  dizilerini (A, T,C ve G) deşifre edilmiş olarak ‘sanatçıya’ teslim ediyor. Dewey-Hagborg ise artık bilgisayarında bir dataya dönen kişinin DNA dizilim bilgilerini, insan genom veri tabanlarında bulunan dizilimlerle karşılaştırıyor. Bu karşılaştırmaya dayanarak kişinin soyunu, cinsiyetini, göz rengini, kilolu olma eğilimini ve kişinin gözleri arasındaki boşluk gibi yüz morfolojisine ilişkin diğer özellikleri hakkında bilgileri oluşturuyor. En az 40-50 farklı özellikten oluşan bir liste ile ortaya çıkan parametreleri bir bilgisayar programına girerek kişinin yüzünün 3D modelini oluşturuyor. Elde ettiği veriler bir insanın benzeyeceği genel resmin çoğunu veriyor. Ondan sonrası diğer özellikler ile bu jenerik portre üzerinde değişiklikleri yapmaya kalıyor. Son adım olarak elde ettiği 3D modeli New York Üniversitesi'ndeki bir 3D yazıcıya göndererek heykel haline dönüştürüyor. ‘Hoppa!’ ya da ‘nasıl yani?’ diye insanı yerinden zıplatan bu haber, gelecekle ilgili gelişmeler açısından oldukça önemli alt mesajlar yolluyor. Daha dijital transformasyonun sığ sularında oyalananlara vites yükseltmeleri uyarısı veriyor. Konuya ilgi duyanlar bu linkteki videoyu izlesinler…  https://goo.gl/gbwjpa

 

DİĞER YAZILARI