Ufuk Tarhan / [email protected]

Gün geçmiyor ki robotların, yapay zekanın ve hologramların insanların elinden alacağı işlere dair bir araştırma, video, istatistik, analiz yayınlanmasın. Yine gün geçmiyor ki yenilenebilir enerji ile ilgili olarak hangi ülkelerin, ne büyüklükte yatırım yaptığına ve bunun ne büyüklükte bir tasarrufa ya da çevre korumaya dönüşeceğine dair haberler okumayalım. Ve tabii ki gün geçmiyor ki süreçlerini dijitalleştirdiğini, robotlarla iş birliği yaptığını, yapay zekaya geçiş yapmayı planladığını duyuran, sürdürülebilirliğe, çevreye ve çalışanlarına verdiği öneme dikkat çeken ve yeni dünyaya göre duyarlı bir şekilde dönüşmekte olduğunu ilan eden bir global şirkete rastlamayalım. Tüm bunların ne anlama geldiğini 2011’den beri yazmakta olduğum bu köşedeki diğer yazılarıma tekrar göz atarak kolayca sizler de sıralayabilirsiniz. Ben, yine de kısa bir özet yapayım… Bu gelişmeler ve haberler, bize en basit ifadeyle 11 konu hakkında ipucu veriyor…

1-5-10-15 ve 20 yıllık dilimlerde dünyanın tüm Ar-Ge, üretim, dağıtım, tüketim, iş yapma biçimleri ve yaşam koşulları çok hızlı ve kökten biçimde değişerek dönüşecek.

2-Her sektörde birçok hizmet otonom cihazlar tarafından gerçekleştirilecek. İnsanların fiziksel olarak bulunmasını gerektiren tüm işleri teknolojik çözümler devralacak.

3-Verimlilik ve üretim müthiş yükselecek.

4-Maliyetler, fiyatlar ve ücretler çok çok düşecek.

5-Ancak tüketim düşüşe geçecek. İnsanlar anlamsızca tüketmeye yönelik alışkanlıklarını terk edecek. Daha akıllı, verimli, ekonomik ve gerekli alışverişe yönlenecekler. Bu da satın alma ve sahiplenme yerine kiralama ve ortak kullanım ile paylaşım modellerini geliştirecek. Sadakat programlarında ‘rateocracy-reytokrasi’ belirleyici olacak.

6-Firma ve ülkeler daha hızlı, daha düşük maliyetlerle ve daha çok üretebilecekler ama hem çok satamayacaklar hem de bekledikleri fiyat ve kâr dengelerini kuramayacaklar.

7-Para kademeli olarak ortadan kalkacak.

8-fintech’teki gelişmelerle yeni, dijital değişim ve ticaret birimleri ortaya çıkacak. Bitcoin ve blockchain’le başlayan süreç marka paralara kadar gidecek.

9-Toplumun büyük kısmı çalışamayacak. Geçiş döneminde işsizlik ve bunun getireceği bunalım, dünyanın en önemli sorunlarından biri olacak.

10-Çevresel sorunlar, dönüşümle sarsılan türbülanslı dünyanın dertlerini katmerlendirecek.

11-İnsanlık dönüşürken ve evrim geçirirken, yaşam uzayacak, inanlar daha geç yaşlanacak ve ölecek. Ancak dünya pek çok fiziksel-ruhsal sorunla ve yeni hastalıklarla boğuşmak zorunda kalacak.

YENİ BİR MODEL ÖNE ÇIKIYOR

Yukarıdaki tablo, büyük ölçüde kapitalizm denen sisteme göre kurgulanmış dünyanın egemen ulus devletleri ve global şirketlerine, “Kapitalizm ile ilerlemek artık mümkün değil. Dünya kapitalizmden yoruldu. Kurduğunuz kâr ve büyüme odaklı düzenekler hem çevreye hem insanlığa zarar veriyor, yaşamı sürdürülemez kılıyor, başka bir yol bulmalısınız” diyor. Global şirketler son yıllarda ‘responsible’ ya da ‘sustainable capitalism’ denen yeni bir kavramı ve modeli konuşmaya başlamış durumda. Sorumlu, duyarlı, sürdürülebilir kapitalizm olarak tercüme edilecek yeni modeller ve sosyal sorumlulukla, çevreci ve insancıl politikaları içselleştirmenin yolları aranıyor. Devletlere yardımcı olarak kârlılık, insanlar ve yeryüzü arasında yeni dengeler kurarak ve ilişkileri geliştirerek daha iyi sosyal, ekonomik ve çevresel yapılar kurulabilmek için çareler üretiliyor. Yazının başlığı olan, ‘tıkanıklıkları duyarlı kapitalizm çözer mi?’ sorusunu hepinize yönelterek yanıtlarınızı rica edeyim… Çözer mi? Ne dersiniz?